We drinken Grolsch vanavond, recht uit de bron, en niemand hoeft te fluisteren

Wat wij voelen bij het huidige leiderschap, de staat van de democratie of het vertrouwen in de politieke vertegenwoordiging, kan beter niet al te letterlijk in deze kerstkaart van een Stamcafé worden verwoord. Het is immers een feest van verzoening, verbinding en vergeving. Bovendien is dit topic een openlijke ode aan Pieter Omtzigt en dat is een keurige mijnheer, die moet je niet als een debiel behandelen door hem te gebruiken als kapstok voor je eigen retorische onmacht om inhoudelijk te blijven. In beschaafde politicologische terminologie, derhalve: ons politieke vertrouwen ligt al een hele poos ver onder het meerjarige niveau. Behalve ons vertrouwen in Pieter Omtzigt. Als Omtzigt een eigen partij begint, en geloof ons Pieter, dit is in de huidige politieke constellatie een compliment: dan is dat de beste illusie van laatste hoop.

We weten dat niet iedereen alhier even gecharmeerd is van Pieter Omtzigt als wij dat zijn. Want hij stemde als CDA’er toch altijd met zijn fractie mee zus, hij zegt soms iets waar jij het niet mee eens bent zo, of hij is niet genoeg tegen de islam of tegen de euro of tegen dittes en van dattem. Sommigen geloven zelfs nog steeds die smadelijke lulkoek die NRC over hem schreef. Soit, de man is nog altijd een politicus. Een middenwegzoeker. Comme ci, comme ça, allez voilà. En dat dan ook nog met een vleugje godvrezendheid, al weet een vroom katholiek dat altijd goed onder de zondagse hoed te houden. De aflaat komt pas bij de biecht, niet tijdens de openbare preek.

Maar wij zijn dus fan - het mag geen geheim heten - en ons zonk de lust om het debat over het regeerakkoord Rutte 4 af te kijken stande pede in de thuiswerksloffen, toen duidelijk werd dat Omtzigt ontbrak in de plenaire zaal. Positief getest op corona - en ja, zelfs dáár gelooft niet iedereen hier in. Ons speet het zeer om zijn naam niet op de sprekerslijst te zien, want in de aanzet tot een begin van een poging tot een regeerakkoord dat Rutte aan de Kamer stuurde, zagen wij louter losse zinnen met open eindjes. Komma’s, puntkomma’s, een enkel vraagteken. En daarin de strategie, van Rutte Pandevier.

De beloofde nieuwe bestuurscultuur moet uit de Kamer komen. Alle maatschappelijke onderwerpen in het regeerakkoord zijn verpakt als halfopen vraag, en iedereen is uitgenodigd om een sausje van eigen elan toe te voegen. Het is het ultieme eindspel van een premier in blessuretijd: verdeel en heers door alle grote vragen als open discussiestukken in een gepolariseerde, versplinterde Kamer te gooien die is gevuld met afsplitsers en zetelrovers, nieuwkomers en splinters, en met vervagende oude schaduwen van zichzelf die verwikkeld zijn in hun eigen schimmenstrijd tegen de vergankelijkheid. Elan is aan beide kanten van het parlement ver te zoeken.

Het regeerakkoord bevat geen enkel helder antwoord op de bijkans onmogelijk lijkende vraagstukken van deze tijd, over migratie en volkshuisvesting, zorg en medische ethiek, EU en euro, klimaat en consumptie, arbeidsmarkt en pensioenstrijd. En je zag meteen het effect: om beurten kwamen de fractieleiders op hun stokpaardjes naar de microfoons. Kattaklopkattaklop, daar is Wilders over migratie. Kattaklopkattaklop, daar kwam Marijnissen over de zorg. Kattaklopkattaklop, hallo Klaver over het klimaat. Losse, voorspelbare eisen, over separate onderwerpen, in respons op open vragen. Een krampachtige amechtigheid waardoor Mark, zelfs al is het zijn allerlaatste lach, voorlopig toch weer als laatste lacht. Want wie verdeelt, die heerst.

De enige die wij capabel achten om het overzicht te bewaren, áchter de onderwerpen om te lopen en vanuit de coulissen te constateren dat dit Ruttiaanse toneelspel van losse scenes geen coherent plot vindt in een leeg regeerakkoord, is Pieter Omtzigt. Maar die was er niet, omdat hij aan het einde van wat voor hem zowel politiek als persoonlijk een onbeschrijflijk ingewikkeld jaar was, ook nog eens Dat Kuchje had. Daarom heffen wij vanavond het glas op hem en spreken we de hoop uit dat het hem volgend jaar beter zal vergaan, en daarmee ons allen. Want (om Sylvia Witteman te citeren die iemand anders citeert in een column waarvan we verder geen idee hebben wat er van waar is) de hoop, die sterft als laatst. En dat lijkt ons een prima kerstgedachte, op de valreep van 2021.

Proost, Pieter en ook Ayfer. Ondanks alles, bedankt voor alles.